Martinus Hamming

(Geboren 6.2.1909 te Briltil, Gemeente Zuidhorn, zoon van manufacturier Ite Hamming en Tetje Hoeksema-overleden 5.5.1996; begraven Begraafplaats Bergklooster, Zwolle).

Studie theologie aan de Theologische Hogeschool der Gereformeerde Kerken in Nederland te Kampen; gereformeerd predikant te Frieschepalen-Siegerswoude (21.6.1936 als eerste predikant-6.10.1940), Oude Pekela (20.10.1940-12.5.1946), Den Helder (22.5.1946-4.12.1966) en Harlingen (18.12.1966-24.2.1974 wegen emeritaat); daarna woonachtig te Mildam. Gehuwd met Johanna Klaziena van der

Beek (29.5.1913 Amersfoort-11.7.2003; begraven Begraafplaats Bergklooster, Zwolle).

De oorlogstoestand bracht de gereformeerde en hervormde predikanten en gemeenteleden tot een gezamenlijke houding van verweer tegen de bezetter, een houding, die aanvankelijk bij de sterk communistische arbeidersbevolking wantrouwen ontmoette, totdat bleek dat de onverstoorbare Hamming uit het goede hout was gesneden (G. van Raaij). Tijdens zijn predikantsschap in Oude Pekela verborg ds. Hamming de Joodse slager Salomon Stoppelman (1874 Oude Pekela-11.2.1944 Auschwitz) en zijn vrouw Kaatje Stoppelman-Philipson (1866 Avereest-11.2.1944 Auschwitz) en tot dan toe woonachtig op het adres Albionstraat 190 te Oude Pekela, op de zolder van de pastorie. Helaas werden ze verraden en opgepakt. Gretha Schuurman uit Oude Pekela was getuige van de razzia. “Ik zat bij de dominee, samen met ongeveer twintig andere meisjes, want het was catechese. Plotseling kwam de domineesvrouw in paniek het huis binnen om te vertellen dat er allemaal Duitse soldaten voor het huis stonden. De dominee liep weg en zei dat we binnen moesten blijven. We hadden geen idee wat er aan de hand was, maar korte tijd later werden we door de Duitsers naar buiten gejaagd. Later zag ik hoe de oude slager Salomon Stoppelman en zijn vrouw Kaatje in een auto werden weggevoerd. Ze hadden ondergedoken gezeten bij de dominee op zolder”. Het echtpaar Stoppelman werd verra-

den.

”Een paar jaar geleden heb ik dit verhaal ook voor de televisie verteld, en toenaarzelde ik ook om de naam te noemen van de verrader. Mijn dochter zei dat ik het niet moest doen, maar aan de andere kant wil je toch de herinnering leven houden. Iedereen wist overigens dat het Smit was. Hij was een dubieus figuur en heeft na de oorlog nog jaren in Westerbork geïnterneerd gezeten. Zijn achterkleinzoon heeft contact met mij gezocht, omdat hij zich zo schaamde voor het feit dat zijn overgrootvader Joden had verraden” (Els Zwerver).

In 1946 – direct na aankomst in Den Helder – schreef ds. Hamming een brochure met de titel ‘Twee Voorbeelden’ waarin hij positie koos in de kerkstrijd rond prof. K. Schilder c.s. (n.l. tegen Schilder, waar zijn voorganger, ds. Francois Tollenaar (1888-1954), juist met de Vrijmaking was meegegaan).

Bibl.: Ds. M. Hamming, Twee voorbeelden. Wanneer ik enkele opmerkingen maak over het kerkelijk geschil in de Gereformeerde Kerken… (Den Helder, 1944). Lit.: G. van Raaij, In memoriam Ds. M. Hamming in: Jaarboek 1997 der GKN, 535v.; ds. Ch.H. Swen e.a., Gereformeerde Kerk Den Helder 1840-1990

Bron: G.C. Hovingh, Overzicht van predikanten die joden hielpen, 2019